27
februari
2020
Het driecirkel model van familiebedrijven
Familiebedrijven zijn op veel aspecten gelijk aan alle andere bedrijven. Ze produceren goederen en/of leveren diensten om rendement te creëren en continuïteit te waarborgen. Om dit doel te bereiken, heeft het bedrijf mensen in dienst die allen verschillende achtergronden, capaciteiten en persoonlijke doelstellingen hebben, maar die zich verenigen om de doelstellingen van de organisatie – zo efficiënt mogelijk werken om opbrengsten en winst te genereren – te verwezenlijken. Op één belangrijk punt echter is het familiebedrijf uniek: de directeuren, managers en werknemers werken in familieverband. De ethiek en gedragspatronen van dit familieverband vinden hun weerslag in de werkomgeving. De kracht van een familiebedrijf wordt mede ontleend aan de interactie tussen het bedrijfs-, eigendoms- en familiesysteem.
Het familiesysteem is meer intern georiënteerd, waarbij grote waarde wordt gehecht aan langdurige loyaliteit en de zorg voor familieleden. Daarbij is het een conservatieve structuur die gericht is op het beperken van verandering en het in stand houden van een evenwicht binnen de familie.
Het bedrijfssysteem is gebaseerd op het realiseren van taken. Het gedrag wordt voor het grootste deel bewust bepaald. Het is extern georiënteerd met de bedoeling goederen of diensten te produceren voor de markt, de nadruk leggend op prestatie en resultaten – dat wil zeggen, de vaardigheden en productiviteit van de werknemers. Om te overleven probeert het bedrijfssysteem zo actief mogelijk in te spelen op verandering en deze effectief te benutten.
In niet-familiebedrijven opereren deze twee in essentie onverenigbare systemen onafhankelijk van elkaar, maar in het familiebedrijf overlappen ze elkaar niet alleen, ze zijn ook nog eens onderling afhankelijk. De verschillende doelstellingen en prioriteiten van de systemen kunnen specifieke spanningen binnen familiebedrijven veroorzaken. Een derde systeem dat een
belangrijke rol speelt bij familiebedrijven is de eigendom. Vooral in familiebedrijven die al een opvolgingsproces hebben meegemaakt, is de mogelijkheid reëel aanwezig dat verschillende aandeelhouders niet in het bedrijf werkzaam zijn.
Zo ontstaat een model met drie cirkels dat het familiebedrijf schetst als drie onafhankelijke, maar elkaar overlappende systemen: bedrijf, eigendom en familie. Ieder individu in een familiebedrijf kan in één van de zeven sectoren worden geplaatst, die ontstaan door het elkaar overlappen van de cirkels van de systemen (zie figuur 1). Wij raden adviseurs van familiebedrijven aan om alle relevante personen van het familiebedrijf en de bedrijfsfamilie in het driecirkelmodel in te vullen. Dit geeft een duidelijk, visueel inzicht in de verschillende rollen en belangen die zij spelen in het systeem.
Ter verduidelijking wordt een mogelijk voorbeeld van iedere sector
uit figuur 1 gegeven:
1: Een zoon die niet in het bedrijf werkt en geen aandelen bezit.
2: Een vriend die niet in het bedrijf werkt, maar wel aandelen bezit.
3: Een werknemer die niet tot de familie behoort en geen aandelen
bezit.
4: Een dochter die in het bedrijf werkt, maar geen aandelen bezit.
5: De echtgenoot van de directeur die niet in het bedrijf werkt, maar wel
aandelen bezit.
6: Een mededirecteur die niet tot de familie behoort, maar wel
aandelen bezit.
7: De directeur-eigenaar die lid is van de familie.
Bron: De dynamiek van het familiebedrijf – Roberto Flören / Laura Bles-Temme 2019
Het bedrijfssysteem is gebaseerd op het realiseren van taken. Het gedrag wordt voor het grootste deel bewust bepaald. Het is extern georiënteerd met de bedoeling goederen of diensten te produceren voor de markt, de nadruk leggend op prestatie en resultaten – dat wil zeggen, de vaardigheden en productiviteit van de werknemers. Om te overleven probeert het bedrijfssysteem zo actief mogelijk in te spelen op verandering en deze effectief te benutten.
In niet-familiebedrijven opereren deze twee in essentie onverenigbare systemen onafhankelijk van elkaar, maar in het familiebedrijf overlappen ze elkaar niet alleen, ze zijn ook nog eens onderling afhankelijk. De verschillende doelstellingen en prioriteiten van de systemen kunnen specifieke spanningen binnen familiebedrijven veroorzaken. Een derde systeem dat een
belangrijke rol speelt bij familiebedrijven is de eigendom. Vooral in familiebedrijven die al een opvolgingsproces hebben meegemaakt, is de mogelijkheid reëel aanwezig dat verschillende aandeelhouders niet in het bedrijf werkzaam zijn.
Zo ontstaat een model met drie cirkels dat het familiebedrijf schetst als drie onafhankelijke, maar elkaar overlappende systemen: bedrijf, eigendom en familie. Ieder individu in een familiebedrijf kan in één van de zeven sectoren worden geplaatst, die ontstaan door het elkaar overlappen van de cirkels van de systemen (zie figuur 1). Wij raden adviseurs van familiebedrijven aan om alle relevante personen van het familiebedrijf en de bedrijfsfamilie in het driecirkelmodel in te vullen. Dit geeft een duidelijk, visueel inzicht in de verschillende rollen en belangen die zij spelen in het systeem.
Ter verduidelijking wordt een mogelijk voorbeeld van iedere sector
uit figuur 1 gegeven:
1: Een zoon die niet in het bedrijf werkt en geen aandelen bezit.
2: Een vriend die niet in het bedrijf werkt, maar wel aandelen bezit.
3: Een werknemer die niet tot de familie behoort en geen aandelen
bezit.
4: Een dochter die in het bedrijf werkt, maar geen aandelen bezit.
5: De echtgenoot van de directeur die niet in het bedrijf werkt, maar wel
aandelen bezit.
6: Een mededirecteur die niet tot de familie behoort, maar wel
aandelen bezit.
7: De directeur-eigenaar die lid is van de familie.
Bron: De dynamiek van het familiebedrijf – Roberto Flören / Laura Bles-Temme 2019
Direct contact?
Piet Spruijtenburg:
06-22491256
Stuur Piet een e-mail